Temmuz ayı ödemeler dengesi verisi cari dengenin, finansman kanalının ve net hata noksan kalemlerinin eş anlı olarak iyileşmeye devam ettiği sağlıklı bir tablo çiziyor. Rezervlerdeki swap hariç 6,7 milyar dolarlık artış 2020 Aralık tarihinden bu yana görülen en güçlü rakam. Ekonomide ihracat lehine dengelenme ve dış finansmandaki iyileşme Türkiye’nin risk priminde daralmayı destekliyor.
Temmuz ayında cari açık 0,7 milyar dolar ile İş Yatırım ve piyasa tahminine (0,8 milyar dolar) paralel geldi. Yılın ilk yarısında cari açık 13,7 milyar dolar ile geçen senenin aynı dönemine göre %41 geriledi.
2020 Temmuz ayının zayıf verisinin yerine güncel verinin gelmesiyle ile 12 aylık birikimli cari açık 1,3 milyar dolar azalarak 27,8 milyar dolara geriledi. Cari dengedeki ana eğilimi daha net gösteren birikimli çekirdek fazla (altın ve enerji hariç cari denge) 0,8 milyar dolar artarak 16,0 milyar dolara ulaştı.
Turizm gelirlerindeki toparlanma cari dengedeki düzeltmenin arkasındaki temel neden. Avrupa ekonomisinin açılmasıyla güçlenen dış talep ihracatı desteklemeye devam ediyor. Ancak Ağustos öncü verileri dış ticaret açığının görece yüksek kaldığına işaret ediyor.
En iyi haberler finansman tarafından. Finans hesabında Mart ayında 5,0 milyar dolarlık çıkışın ardından, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında sırasıyla 0,8, 5,8 ve 3,6 milyar dolar swap hariç giriş görmüştük. Temmuz ayında 4,9 milyar dolar giriş ile güçlü bir finans hesabı görmeye devam ediyoruz.
Finans hesabının alt detaylarına aktör bazında bakıldığında, genel hükümetten 2,4 milyar dolar, bankalardan 0,5 milyar dolar ve şirketlerden 1,0 milyar dolar giriş görülüyor.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde portföy hareketlerinden 1,9 milyar dolar, ticari kredilerden 1,1 milyar dolar, doğrudan yatırımlardan 1,0 milyar dolar, efektif ve mevduattan 0,8 milyar dolar giriş görüyoruz. Kredi kanalında net girişin sıfır olması ve doğrudan yatırımların 2018 Kasım ayından bu yana en yüksek seviyede gerçekleşmesi dikkat çekiyor.
Portföyün detaylarına baktığımızda hazinenin eurotahvil ihracından 1,8 milyar dolar, yabancıların DİBS girişinden 0,4 milyar dolar, eurotahvil ihracından 0,2 milyar dolar, yerlilerin yurtdışı varlıklarının satışından 0,1 milyar dolar giriş görüyoruz. Aksi yönde bankaların eurotahvil ödemelerinden 0,5 milyar dolar, yabancıların hisse senedi hareketlerinden 0,1 milyar dolar çıkış var.
Efektif ve mevduatın detaylarına baktığımızda ise yerli bankaların yurtdışı muhabir hesaplarından 0,5 milyar dolar getirdiğini, yabancı kişi ve kurumların Türkiye’deki hesaplarına 0,4 milyar dolar aktardığını görüyoruz.
Yurt dışından sağlanan kredilerin detaylarına bakıldığında, bankalar ve genel hükümetin sırasıyla 0,1 milyar dolar ve 0,2 milyar dolar net kullanım, diğer sektörlerin ise 0,2 milyar dolar net geri ödeme yaptığı görülüyor.
Tahvil ve kredilere beraber baktığımızda Temmuz ayında uzun vadeli dış borç çevirme oranları bankalar için %85 (2021 yılı ilk yedi ay: %88), şirketler için %97 (2021 yılı ilk yedi ay %144) olarak gerçekleşiyor. 2020 yılının ilk yedi ayında bu oranın bankalar için %69, şirketler için %61 olduğunu hatırlatalım.
Toparlayacak olursak, istikrarlı bir şekilde düzelen başlayan cari denge (-0,7 milyar dolar), sağlam bir finansman girişi (+4,9 milyar dolar), hatırı sayılır bir net hata noksan girişi (+2,5 milyar dolar) birleşince ortaya 6,7 milyarlık çok güçlü bir rezerv artışı çıkıyor. Mart ayındaki sermaye çıkışına rağmen yılın ilk yedi ayını 14,0 milyar dolar rezerv artışı ile geride bırakıyoruz. İlave swaplar çıkarıldığında bu rakam 10,4 milyar dolara geriliyor.
Ağustos ayında sıfıra yaklaşmasını beklediğimiz cari açığa karşın yabancıların net 0,9 milyar dolarlık menkul kıymet girişleri ve şirketlerin eurotahvil borçlanmaları nedeniyle rezervler artmaya devam edecek. Haftalık TCMB verileri Ağustos ayında Güney Kore ile swap anlaşması (2 milyar dolar) ve IMF özel çekim hakları (6,3 milyar dolar) hariç 5 milyar dolar civarı bir artışa işaret ediyor.
Öncü dış ticaret göstergeleri ve Google Trends verilerine göre Avrupa ülkelerinde Türkiye’ye olan turistik ilginin görece yüksek seyretmeye devam etmesi 22 milyar dolarlık (milli gelirin %2,8’i) cari açık tahminimizi destekliyor. Orta Vadeli Program’da 21 milyar dolarlık cari açık gerçekleşme tahminini gerçekçi buluyoruz.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist