Cari denge Mart ayında 4,5 milyar dolar açık ile piyasanın 5,1 milyar dolarlık beklentisine göre daha iyi performans gösterdi. Güçlü navlun gelirleri ve ithalatta aşağı yönlü uyarlama cari dengenin beklentilerden iyi olmasında etkili oldu.
Yıllıklandırılmış bakıldığında son 12 aylık toplam cari açık 55,3 milyar dolardan 54,2 milyar dolara geriledi. Ancak bu iyileşme ağırlıklı olarak enerji ithalatındaki azalmadan kaynaklandı. Altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek fazla 49,3 milyar dolar ile geçtiğimiz aya göre 1,1 milyar dolar geriledi.
Cari dengenin detaylarına baktığımızda 6,3 milyar dolarlık dış ticaret açığı ve 1,3 milyar dolarlık gelirler açığının karşısında 3,1 milyar dolarlık hizmetler fazlası görüyoruz. 2023 Mart ayında turizm geliri yıllık %15 yukarıda. 2023’ün il 3 ayı için aynı oran %28.
Mart ayında finans hesabına 6,7 milyar dolar ile yılın en iyi girişi görüldü. Ancak giriş neredeyse tamamen Suudi Arabistan’ın Merkez Bankası’na getirdiği 5,0 milyar dolar mevduattan ve Türk bankalarının yurtdışı hesaplarından getirdiği 1,4 milyar dolardan kaynaklanıyor.
Aktör olarak bakıldığında, Merkez Bankası’ndan 5,3, bankalardan 2,1, genel hükümet 0,8 milyar dolar giriş, şirketler kesiminden 1,7 milyar dolar çıkış görülmekte. Alt detayları kanal bazında incelediğimizde efektif ve mevduattan 7,9, doğrudan yatırımlardan 0,2 milyar dolar giriş, portföy kanalından 1,0, kredilerden 0,3, ticari kredilerden 0,1 milyar dolar çıkış görülüyor.
Portföyün detaylarına baktığımızda Hazine eurobond ihraç ve itfasını netleştirdiğimizde 0,8 milyar dolar giriş görülüyor. Bankalar ve şirketlerin eurobond itfalarından 1,5, yabancıların hisse senedinden çıkışından 0,3 milyar dolar çıkış yaşanıyor.
Efektif ve mevduat kalemini yakından incelediğimizde yerli bankaların yurtdışındaki muhabir hesaplarından 1,5 milyar dolar getirdiğini, yabancı banka ve kişilerin Türkiye’deki hesaplarına 1,1 milyar dolar aktardığını, TCMB’ye 5,3 milyar dolar Suudi Arabistan ağırlıklı mevduat girişi olduğunu görüyoruz.
Kredilere baktığımızda bankalarda net borç ödemesi yapmadığını, buna karşın şirketlerin 0,5 milyar dolar net borç ödediğini görüyoruz. 2023 Mart ayında uzun vadeli dış borç çevirme oranları bankalar için %67 (2022 Mart: %44), şirketler için %56 (2022 Mart: %170) seviyesinde. 2023 yılı ilk üç ayında bankalar %95, şirketler %77 uzun vadeli dış borç çevirdiler. 2022 ilk üç ayında bu oranlar sırasıyla %39 ve %167 seviyesindeydi.
Büyük resme bakıldığında 4,5 milyar dolar cari açık, 6,7 milyar dolarlık finansman girişi ve 2,4 milyar dolarlık net hata noksan çıkışı 0,2 milyar dolar rezerv kaybı görülüyor. Suudi Arabistan parası hariç tutulduğunda rezerv kaybı 5,2 milyar dolara çıkıyor.
Merkez Bankası son Enflasyon Raporu toplantısında cari dengede iyileşmeye dikkat çekmişti. Mart verisinde petrol fiyatlarındaki gerileme ve ihracatın deprem kayıplarını telafi etmeye başlamasıyla kısmi bir iyileşme görüyoruz. Ancak cari açık hala çok yüksek ve TCMB’nin işaret ettiği cari fazla senaryosundan çok uzaktayız. Enflasyonist ortama rağmen döviz kurunun düşük tutulması, Türk lirasını değerli kılarak ithalat talebini destekliyor, düşük katma değerli sektörlerin rekabet etmesini zorlaştırıyor. Seçim sonrası kur yükselişinden endişelenen üreticiler ara mal ithalatını öne çekiyor. Deprem sonrası yeniden inşa faaliyetleri için ilave ithalat yapılması gerekiyor.
Nisan ayında 4 milyar doların üzerinde cari açık öngörüyoruz. Hisse senedi, DİBS ve eurobond ihraç, itfa ve yabancı hareketlerini netleştirdiğimizde portföyden 0,2 milyar dolar net giriş hesaplıyoruz. Yüksek frekanslı verilere göre Nisan ayında TCMB’nin brüt döviz rezervleri 1,8 milyar dolar, altın rezervleri 5,8 milyar dolar, toplam rezervleri 7,5 milyar dolar azalıyor.
2023 geneli için 43 milyar dolarlık (2023 tahmini milli gelirinin %4,2’i) cari açık tahminimizi koruyoruz.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist