Ödemeler Dengesinde Genel Durum
Şubat ayı ödemeler dengesi verileri cari denge ve resmi finansman akımları açısından görece olumlu bir tablo çiziyor. Buna karşın kaynağını bilmediğimiz sermaye hareketlerini içeren net hata noksan kaleminden yüksek para çıkışı ve rezerv kaybının Mart ayında da devam etmesi rahatsız edici. Diğer yandan yerel seçim belirsizliğinin geride kalmasının ardından finansman cephesinin iyileşmesini, ekonomi politikalarında sıkılaştırıcı önlemlerin rezerv artışına destek vermesini bekliyoruz.
Aylık cari açık tahminimize paralel, piyasadan ortalamasından düşük
Cari açık 3,3 milyar dolar ile piyasa tahmininin altında (3,7), İş Yatırım (3,3) tahmini ile uyumlu geldi. Manşet rakam 2023 Şubat ayında yüksek enerji fiyatları, altın ithalatı ve genişleyici para politikaları sebebiyle 9,0 milyar dolar seviyesindeydi. Geçen yılın kötü rakamının seriden çıkmasıyla son 12 aylık toplam açık 37,6 milyar dolardan 31,8 milyar dolara geriledi.
Altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek cari fazla ise 2,1 milyar dolar ile 2022 ve 2023 yıllarından daha yüksek. Düşük enerji fiyatları, görece zayıf talep ve Türk lirasında reel değer kaybı gibi faktörler sonucu dış dengenin güçlü seyrettiği 2019 ve 2020 Şubat aylarında çekirdek cari fazla 3,4 ve 3,1 milyar dolar seviyesindeydi.
Cari açık alt kırılımına baktığımızda 4,8 milyar dolarlık dış ticaret ve 0,9 milyar dolarlık gelirler açığının karşısında 2,4 milyar dolar hizmetler fazlası görüyoruz. Hizmetler dengesinde büyük gelir kalemleri turizm 2,5 milyar dolar ile yıldan yıla %16, yolcu taşımacılığı 1,2 milyar dolar ile %19 büyüme kaydediyor. Bu ayki hızlı büyümede Maraş-Hatay deprem ayı kaynaklı düşük baz etkisinin payı da var. Ama Türk lirasında reel değerlenmeye rağmen turizm gelirlerinin güçlü seyrettiği vurgulanmalı.
Finansman kaleminde giriş eurobond ihracı kaynaklı
Finans hesabında aylık 2,0 milyar dolar giriş ile yeniden pozitife döndük. Aktör olarak bakıldığında, genel hükümetten 3,0 milyar dolar giriş, bankalardan 0,2, şirketlerden 0,6 milyar dolar çıkış dikkat çekiyor.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde portföy yatırımlarından 4,4 milyar dolar giriş, efektif ve mevduat hareketlerinden 1,6, ticari kredilerden 0,7, doğrudan yatırımlardan 0,1 milyar dolar çıkış görüyoruz. Portföy hareketinin büyük kısmı kamu ve bankaların eurobond ihracından, efektif hareketinin büyük kısmı yerli bankaların yurtdışı hesaplarına aktardığı paradan kaynaklanıyor.
Net hata noksandan para çıkışı ve rezerv kaybına rağmen kötümser değiliz
Şubat ayı büyük resimde 3,3 milyar dolar cari açık, 2,0 milyar dolarlık finansman girişi ve 5,0 milyar dolar kaynağı tespit edilemeyen çıkışlar 6,2 milyar dolarlık rezerv kaybını getiriyor. Seçimler sonrasında Haziran-Aralık döneminde rezervler 35,7 milyar dolar artmıştı. 2024 yılı ilk iki ayında ise 12,4 milyar dolarlık bir kayıp söz konusu.
Net hata noksan kalemindeki yüklü çıkış yönlü olması ve rezerv kaybının iki aydır devem etmesi rahatsız edici. TCMB’nin döviz kuruna müdahele ettiği dönemlerde rezerv kaybından başrolü net hata noksan kaleminin oynadığını görüyoruz. Ancak genel tablo o kadar kötü değil. Son alınan sıkılaşma önlemleri ve yerel seçimlerin ardından belirsizliğin azalması sermaye girişini güçlendirecek ve rezervlerin geri kazanılmasını sağlayacaktır. Bayram sonrası ilk rakamlar Nisan ayında 3 milyar dolar civarı rezerv artışına işaret ediyor. Dünya Bankası ile 18 milyar dolarlık kredi anlaşması 2024-2028 yıllarında finansman kalemine destek verecek.
ABD’de enflasyon katılığı ve faiz indirimlerinin hızına ilişkin beklentilerin kötüleşmesi kısa vadede, yükselen jeopolitik risk ortamı orta vadede rezerv birikim hızını baskılayabilecek unsurlar. Sıkı para politikasında ısrarcı olunması ve piyasalara doğru mesaj verilmesi oldukça önemli.
Seçim öncesi son ayda rezerv kaybı devam etti
Mart ayı ödemeler dengesi verilerine ilişkin sinyaller ise biraz karışık. Öncü dış ticaret verilerine göre 3,5 milyar dolar civarı cari açık öngörüyoruz ki bu rakam 2023 Mart ayında 4,8 milyar dolar seviyesindeydi. Hisse senedi, DİBS ve eurobond ihraç, itfa ve yabancı hareketlerini netleştirdiğimizde portföyden 1,9 milyar dolar civarı giriş hesaplıyoruz. Ancak yüksek frekanslı verilere göre TCMB’nin brüt rezervi Mart ayında 5,4 milyar dolar geriliyor. Portföy dışındaki finansman ve net hata noksan kalemlerinden çıkışın devam ettiğini anlıyoruz. Seçim sonrasında bu durumun tersine dönmesini bekliyoruz.
2024 yılı için piyasaya göre iyimser cari açık tahminimizi koruyoruz
Cari dengenin mevcut eğilimi 2024 yılı için 25 milyar dolarlık (milli gelirin %2,1’i) cari açık tahminimiz üzerinde sınırlı aşağı yönlü riske işaret ediyor. Ancak Orta Doğu’da jeopolitik şoklar sebebiyle yükselen petrol fiyatları, Türk lirasında reel değerlenmenin doğurduğu olası riskler ve İsrail’e yaptırım kaynaklı ihracat kaybı sebebiyle tahminimizi koruyoruz.
Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketine göre piyasanın 2024 yılı için cari açık tahmini 33 milyar dolar düzeyinde. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in cari dengeye ilişkin olumlu açıklamaları iyimser öngörümüzü destekliyor.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist
