TÜİK Kasım ayı sanayi üretim verisi imalat sektör faaliyetinin canlandığına işaret ediyor. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış imalat sanayi üretim endeksi Kasım ayında aylık %3,0 büyüyerek önceki 5 ayın birikimli kayıplarını telafi ediyor. En oynak sektörleri dışlayarak oluşturduğumuz endekste aylık büyüme %1,7 ile daha sınırlı. Takvim etkilerinden arındırılmış endeks ise yıllık %1,5 büyüme ile 5 ay sonra pozitif bölgeye geçiyor.
Açıklanan veri öncü göstergelerin ima ettiğinden daha güçlü. Kasım ayı İSO imalat PMI (48,3) ve MÜSİAD sanayi SAMEKS (49,6) endeksleri teorik olarak daralma bölgesinde kalmış ancak endeks seviyeleri Ekim ayına göre hızlı yükselmişti. Bu durumda aydan aya %1 civarı bir büyüme öngörüyorduk. Gecikmeli gelen sanayi üretim verisi genellikle piyasa etkisi yaratmasa da sanayi kesiminde canlanmaya dair tüm sinyalleri Borsa İstanbul için iyi haber olarak değerlendiriyoruz. Üretim ve istihdam kayıplarının sınırlı olması dezenflasyon programının ömrünü uzatıp başarı ihtimalini artıracaktır.
Sektörel olarak aylık oranlara bakmak yerine son dönemdeki genel eğilimi incelemek daha anlamlı. Kasım ayında ve 2024 yılı genelinde üretim performansı net bir şekilde pozitif ayrışan esas sektör fabrikasyon metal ürünler grubu oldu. Üretim hacmi son veride 2022 Nisan tarihi zirvesini geçiyor ve son aylarda büyüme oldukça istikrarlı.
Kimya, ana metal, ametal mineraller ve elektrikli teçhizat (beyaz eşya) gibi sanayinin ana gövdesini oluşturan sektörler görece yüksek üretim düzeylerinde ufak oynamalarla yatay seyrediyor. Ağustos-Eylül aylarında sert daralan petrokimya sektörünün hızlı bir dipten dönüşle Temmuz ayı düzeyini yakaladığını görüyoruz.
Motorlu kara taşıtları üretiminde daralma eğilimi henüz tersine dönmedi ve Kasım verisinde negatif ayrışan aylık küçülme dikkat çekiyor. 2023 yılında sert daralan sektörler arasında giyimde kademeli toparlanma devam ederken mobilya ve tekstil kafayı kaldıramıyor. 2021 zirvesinden bu yana %20 daralan tekstil üretimi 2019 seviyesinde plato yapıyor. Tekstil ve giyim arasında süregelen ayrışma dikkat çekici.
Oynaklığı yüksek sektörler arasında gemi ağırlıklı “diğer ulaşım araçları” grubu sıçrama kaydederken bilgisayar-elektronik ürünler sert daralıyor. Genel gidişatı daha iyi anlamak adına bu iki sektörü çeyreklik frekansta incelemek daha doğru. Sonuçta bilgisayar-elektronik ürünler üretiminin 2024 ikinci çeyreğinden bu yana zorlandığı görülüyor.
Aralık ayı öncü göstergeleri teorik olarak “yatay seyir” sinyali verse de endekslerdeki yükseliş sınırlı bir aylık büyümenin mümkün olduğunu söylüyor. İSO imalat PMI endeksi 48,3’ten 49,1’e, MÜSİAD sanayi SAMEKS endeksi 49,6’dan 50,6’ya yükseliyor. Kasım ayındaki toparlanmanın devamı geliyor.
PMI alt detaylarında 10 sektör grubundan 3’ünün, yani gıda, kimya-petrokimya ve elektrikli-elektronik ürünler (beyaz eşya dahil) sektörlerinin büyüme bölgesinde olduğunu görüyoruz. Önceki ay bu oran 10’da 1 idi. Diğer yandan tekstil, giyim ve mobilya sektörlerinde sert daralma eğiliminin devam ettiğini ve temel demir-çelik ürünlerini içeren ana metal grubunun ani bir kötüleşmeyle aralarına katıldığını ekleyelim.
Kasım ayı sanayi üretim verisi sonrası %2,9 düzeyindeki 2024 reel GSYİH büyümesi tahminimizde ufak yukarı yönlü risk söz konusu. Şimdilik tahminimizi değiştirmiyoruz, gerekli görürsek Şubat ayında veri açıklanmadan önce ufak bir güncelleme yapabiliriz. Türk lirasında reel değerlenme ve zorlu küresel ticaret ortamı kaynaklı aşağı yönlü riskler sebebiyle %3,0 olan 2025 büyüme tahminimizi yeni yılın ilk aylarına dair üretim ve perakende satış verilerini gördükten sonra gözden geçireceğiz.
Dağlar Özkan, Ekonomist
