Cari dengede manşet rakam kötüleşmeye devam ediyor. Şubat ayında cari açık 5,2 milyar dolar ile (piyasa tahmini: 5,5 milyar dolar, İş Yatırım: 5,2 milyar dolar) geçen senenin aynı ayına göre iki kattan fazla arttı. Cari dengede devam eden bozulmada enerji ithalatında geçen senenin ayına göre 5,0 milyar dolar artış etkili oldu. Bardağın dolu tarafını görmek isteyenler için, enerji ve altın hariç cari fazla geçen senenin aynı ayına göre 1,5 milyar dolar, geçen aya göre 0,5 milyar dolar yukarıda.
Son verilerle 12 aylık birikimli cari açık 19,1 milyar dolardan 21,8 milyar dolara, birikimli çekirdek cari fazla (altın ve enerji hariç) 30,6 milyar dolardan 32,2 milyar dolara yükseliyor.
Cari dengenin detaylarına baktığımızda 6,0 milyar dolarlık mal ticareti ve 0,8 milyar dolarlık gelir transferi kaynaklı açığa karşı 1,6 milyar dolarlık hizmet kaynaklı fazla görüyoruz. Mal ticareti cephesindeki kötüleşme tamamen enerji ve diğer emtia fiyatlarındaki artıştan kaynaklı. Büyümenin yavaşlamaya başlamasına rağmen yükselen uluslararası fiyatlar ve doğalgaz alımlarında spot piyasaya olan bağımlılığın artması enerji faturamızın artmasına neden oluyor. Yüksek enerji ve gıda faturasının hane halkını zorunlu olmayan harcamaları kısmaya zorlamasını ve cari dengesindeki bozulmayı kısmen sınırlamasını bekliyoruz.
Hizmetler cephesinde turizm güçlü performansı ile öne çıkmaya devam ediyor. Rus-Ukrayna savaşına rağmen 2022 Şubat ayında turizm kaynaklı brüt döviz girişleri salgın öncesi 2019 Şubat seviyesinin %128’ine ulaşıyor. Bu oranın 2021 geneli için %70 olduğunu hatırlatalım. Önümüzdeki aylarda Ukrayna’daki savaş koşulları turizmi olumsuz, yükselen enerji fiyatları ile Orta Doğu’nun zenginleşmesi ve Rus turistin Avrupa’ya girişinin zorlaşması olumlu etkileyecek.
Finans hesabında 3,4 milyar dolarlık sermaye girişi görüyoruz. Aktör bazında bakıldığında girişin 2,7 milyar dolarının Merkez Bankası, 1,7 milyar dolarının şirketler yoluyla olduğu görülüyor. Hükümet 0,3 milyar dolar gibi sembolik bir katkı sağlarken, bankalar kanalıyla 1,2 milyar dolar çıkış oluyor.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde efektif ve mevduattan 3,2 milyar dolar, ticari kredilerden 1,6 milyar dolar girişe karşı, portföyden 0,8 milyar dolar, kredilerden 0,6 milyar dolar çıkış görüyoruz. Ticari kredilerde yükselen ithalat kaynaklı yükseliş dikkat çekiyor.
Efektif ve mevduat kaleminde 3,2 milyar dolarlık girişin detaylarına baktığımızda, Merkez Bankası’nın yükümlüğünün 2,7 milyar, yurtdışı bankaların yükümlülüğünün 2,5 milyar dolar arttığını, buna karşın bankaların varlıklarının 2,2 milyar dolar arttığını, şirketlerin varlığının 0,2 milyar dolar azaldığını görüyoruz. Merkez Bankası efektif girişi Birleşik Arap Emirlikleri ile yapılan swap anlaşmasından kaynaklanıyor.
Yurt dışından sağlanan kredilerin detaylarına bakıldığında, bankaların 0,7 milyar dolar, genel hükümetin 0,2 milyar dolar net borç ödediği, diğer sektörlerin ise 0,2 milyar dolar net borçlandığı görülüyor. Tahvil ve kredilere beraber baktığımızda Şubat ayında uzun vadeli dış borç çevirme oranları bankalar için %13 (2022 Ocak-Şubat: %37), şirketler için %126 (2022 Ocak-Şubat: %187) seviyesinde. 2021 ilk iki ayında bu oranlar bankalar için %72, şirketler için %122 seviyesindeydi.
Özetlemek gerekirse 5,2 milyar dolar cari açık, 3,4 milyar dolarlık finansman girişi ve 0,5 milyar dolarlık ufak net hata noksan çıkışı birleşince ödemeler dengesinde 2,2 milyar dolarlık rezerv kaybı görüyoruz. Swap girişi hariç bakıldığında rezerv kaybı 4,9 milyar dolara ulaşıyor.
Mart ayında 5,5 milyar dolar civarı açık ile cari dengedeki bozulmanın devam ettiğini göreceğiz. Öncü verilere göre güçlenen ihracata rağmen (Mart: 22,7 milyar dolar, Şubat: 20,0 milyar dolar, Ocak: 17,6 milyar dolar), rekor yüksek ithalat (Mart: 30,9 milyar dolar, Şubat: 27,9 milyar dolar, Ocak: 27,8 milyar dolar) cari dengedeki kötüleşmenin devam etmesine neden oluyor.
Enerji faturamızdaki artış nedeniyle 2022 yılı için 38 milyar dolar (2022 milli gelirinin %4,5’i) cari açık bekliyoruz.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist
