Kasım ayı ödemeler dengesi verileri bankaların efektif ve mevduat girişi ve beklenenden güçlü doğrudan yatırım gelirleri sayesinde rezervlerin 3,6 milyar dolar arttığını gösteriyor. Yaşanan devasa dış ticaret şokuna ve negatif küresel koşullara rağmen yılın ilk on bir ayında rezervler 9,9 milyar dolar yükseldi. Swap hariç artış 4,3 milyar dolar.
Kasım ayında cari açık 3,7 milyar dolar ile piyasanın (3,8 milyar dolar) ve İş Yatırım’ın (4,1 milyar dolar) tahminlerinin altında geldi. Altın ve enerji dışı cari fazla ise 5,3 milyar dolar (Ekim: 8,6 Eylül: 6,9) ile Ekim ayındaki rekor seviyesine göre daraldı. 12 aylık birikimli bakıldığında, cari açık 43,4 milyar dolardan, 45,0 milyar dolara, birikimli çekirdek cari fazla (altın ve enerji hariç) 50,0 milyar dolardan 51,3 milyar dolara yükseldi.
Kasım ayı cari denge tahminimizdeki sapma rekor yüksek doğrudan yatırım gelirinden kaynaklanıyor. Normal şartlarda 0,1 ila 0,3 milyar dolar arası açık veren bu kalem 0,5 milyar dolar fazla veriyor.
Cari dengenin alt kalemlerine baktığımızda 7,1 milyar dolarlık dış ticaret ve 0,2 milyar dolarlık gelir açığına karşı 3,7 milyar dolarlık hizmetler fazlası görüyoruz. Hizmetler turizm sayesinde oldukça güçlü seyretmeye devam ediyor. Turizm kaynaklı aylık brüt döviz girişleri salgın öncesi 2019 Kasım seviyesinin %146’sına denk geliyor. Bu oran 2022’nin ilk on bir ayı için %122 düzeyinde. Yüksek enerji fiyatlarıyla Orta Doğu’nun zenginleşmesi ve savaş nedeniyle Rusya ve Ukrayna’dan gelen nüfus turizmi olumlu etkilemeye devam ediyor.
Kasım ayında finans hesabından 6,4 milyar dolarlık giriş görülüyor. Aktör bazında bakıldığında genel hükümetten 1,4, bankalardan 4,7 milyar dolar giriş, şirketlerden 0,4 milyar dolar çıkış görülüyor. Doğrudan yatırımlardaki 0,8 milyar dolarlık girişi büyük oranda şirketlerin hanesine ekleyebiliriz.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde efektif ve mevduattan 7,1 milyar, portföyden 0,5 milyar dolar giriş, kredilerden 1,5 milyar, ticari kredilerden 0,5 milyar dolar çıkış görülüyor.
Portföyün detaylarına baktığımızda Hazine eurobond ihracından 1,5 milyar dolar, hisse senedinden 0,3 milyar dolar giriş görüyoruz. Banka ve şirketlerin eurobond itfalarından toplam 0,9 milyar dolar, yerli kurumların yabancı menkul kıymet alımlarından 0,3 milyar dolar, devlet iç borçlanma senetlerinden 0,1 milyar dolar çıkış görüyoruz.
Kredilerin borçlanma tarafına baktığımızda, bankalarda 1,5 milyar dolar net borç ödemesi, şirketler kesiminde 0,1 milyar dolar net borçlanma görüyoruz. Tahvil ve kredilere beraber baktığımızda benzer bir sektörel ayrışma söz konusu. Kasım ayında uzun vadeli dış borç çevirme oranları bankalar için %58 (2022 Ocak-Kasım %56), şirketler için %83 (2022 Ocak-Kasım %179) seviyesinde. 2021 ilk on bir ayında bu oranlar bankalar için %84, şirketler için %138 seviyesindeydi.
Özetlemek gerekirse 3,7 milyar dolar cari açık, 6,4 milyar dolarlık finansman girişi ve 0,9 milyar dolarlık net hata noksan girişiyle birleşince ödemeler dengesinde 3,6 milyar dolarlık rezerv artışı görüyoruz. Bu sayede, ilk on bir ayda 9,9 milyar dolar rezerv artışı söz konusu. Swaplara göre düzeltme yaptığımızda artış 4,3 milyar dolara geriliyor.
İhracatın ithalata göre daha az arttığı Aralık ayında 6,5 milyar dolar civarı cari açık tahmin ediyoruz. Haftalık veriler portföy cephesinde hisse senedi, DİBS ve eurobond toplam 0,8 milyar dolar girişe işaret ediyor. Yüksek frekanslı verilere göre TCMB brüt döviz rezervleri Aralık ayında 3,1 milyar dolar artıyor.
Aralık ayı dış ticaret dengesindeki bozulma nedeniyle cari açık tahminimizi 2022 yılı için 47,5 milyar dolardan 48,3 milyar dolara (2022 milli gelirinin %5,8’i) yükseltiyoruz. 2023 yılı için 27 milyar dolar cari açık tahminimizi (2023 milli gelirinin %2,7s’i) koruyoruz.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist
